Tuvalet Eğitimi -1-
Takibettiğim bi kaç anne-çocuk blogunda bahsinin geçmesi, bende, okulda bana anlatım konusu olarak verilen bu mevzuyuu hatırlama ihtiyacı doğurdu (breh breh(!) ) Ne ise işte:) Sanki bu işin saadece yaşla ilgili olduğu düşünülüyor. İşe eksik başlamak da meseleyi uzatıp zorlaştırıyor. Uzmanlar (yazı sonunda adları geçecektir:) )tuvalet eğitiminin zamanın ve biçiminin doğru seçilmesinin önemini ünlüyor.
Çocuğunuz Tuvalet Eğitimine Hazır mı?
Tuvalet eğitimine başlarken aile şunlara dikkat etmeli:
1-Uygun Yaş:
Eğer çocuk 20 aylık olduysa tuvalet eğitimi için gerekli olgunluğa erdiği düşünülebilir. Ancak bazı çocuklar bu olgunluğa daha erken, bazıları daha geç ulaşabilir. Ebeveyn bu olgunluğu anlayabilmek için şu ölçütlerden faydalanabilir:
a) Mesane kontrolü ne düzeyde?
b) Bedensel gelişimi uygun mu?
c) Zihinsel gelişimi nasıl?
a) Mesane kontrolünün kurulma koşulları:
-Çocuğunuz çişini gün boyu defalarca az az yapmak yerine bir kaç kere ancak yeterli miktarda yapabiliyor mu?
-Genellikle birkaç saat boyunca kuru kalabiliyor mu?
-Tuvalete gitme ihtiyacı olduğunda yüzüyle, mimikleri veya duruşuyla bunu ifade ediyor mu?
Eğer bu soruların ilk ikisine evet cevabını verebiliyorsanız çocuğunuzun mesanesini kontrol edebildiğini düşünebilirsiniz.
b) Bedensel hazırlık:
-El ve parmak koordinasyonu çeşitli objeleri kavrayacak kadar gelişmiş mi? Örneğin legoları takıp çıkartabiliyor mu?
-Bir odadan diğerine hiç bir yardım almadan gidebiliyor mu?
-Tek başına kendine ait ib iskemleye oturup kalkabiliyo mu?
Bu ve benzeri sorulara da evet cevabını verebiliyorsanız çocuğunuzun bedensel olarak yeterli olgunluğa eriştiğini düşünebilirsiniz.
c) Zihinsel gelişim:
Tuvalet eğitimine başlarken mutlaka zihinsel gelişimi değerlendirmek gerekir. Çünkü amaç basit bi şartlandırma kurmak değil, bedenin kontrolünü beyne vermektir. Bunun için çocuğun ebeveynin isteklerini anlamak, cevaplandırmak ve davranışsal tepki vermek konularında yeterli olması gerekir. Yani çocuğunuz,
-Yüzündeki organları gösterebiliyor mu?
-Belirli bir yere (odası, mutfak vb. ) gitme talimatını yerine getirebiliyor mu?
-Göz- el organizasyonu gelişmiş mi?
-Basit işlerde sizi taklit edebiliyor mu?
- İstediğiniz belirli bir objeyi getirebiliyor mu?
- Bir objeyi başka bir yere, yerleşmesi gerektiği gibi yerleştirebiliyor mu?
Eğer bunları yapabiliyorsa tuvalet eğitimi için zihinsel olarak hazır demektir.
Çocuğunuzu bu üç konuda kaydı geçen sorularla test edin. Eğer birinci bölümdeki ve ikinci bölümdeki (bedensel hazırlık ve mesane kontrolü) sorulara (mesane kontrolünde jest ve imikler göstermeye bilir, onun dışındaki sorular dikkate alınır) evet cevabını veremiyorsanız tuvalet eğitimi için biraz daha beklemelisiniz. Çünkü her ikisi de basit bi bedensel olgunluk gerektirir. Bir kaç ay içinde muhtemelen her ikiside istenen düzeye gelecektir.
Eğer birinci ve ikinci testlerden geçtiği halde üçüncü testte takılıyorsa şu etkenleri gözden geçirmek yerinde olur:
1) Dil gelişimi: Zihinsel gelişim testinde bazı eksikler varsa bunun dil gelişimindeki yetersizlikten kaynaklandığıı düşünebilirsiniz. Eğer problem buysa beklemek yerine, bu konuda çocuğu desteklemek doğru olur. Bu eğitim için önemli olan kelimeler yer, beden parçaları, şahıslar ve tuvaletle ilgili kelimelerdir.
-Yer ile ilgili: Orda, burda, yan tarafta gibi kelimelerinanlamlarını çeşitli durumlarda nalatın ve kullanın.
-Beden ile ilgili: Organlarını ve onlarla ne yaptığını zihinide açık olarak tanımlamasına yardımcı olun.
-Şahıslar: Ben, sen, o ... vb. Tuvalet eğitiminde cümlelerde şahıs zmirlerini sık sık kullanılacağı içingünlük konuşmalarda fiillerle brleştirdiğimiz özneleri ayırmak gerekir. "Geliyorum" yerine "Ben geliyorum" ...
-Tuvaletle ilgili: Bez, ıslak, kuru, külot, tuvalete oturmak vb. kelimeleri ve bu konudaki eylemleri açıklayan fiilleri öğretin.
Bu dört kavramla ilgili kelimeler çocuğa öğretildikten sonra artık bu konudaki talimatları anlayabileceği düünülerek tuvalet eğitimine başlanabilir.
2) Kişilik özelliği:
Eğer çocuğun talimatlara hazır olmasıyla ilgili eksiklik (talimatlara hazır olmaması yani:) )dil gelişimine bağlı değil ise o zaman bu eksikliğin çocuğun bazı kişilik özelliklerinden kaynaklandığı düşünülebilir. Çocuğunuz kendisine ne söylendiğini anlıyor fakat talimatları yerine getirmeyi reddediyorsa inatçılık ve dikbaşlılık gibi bazı özelliklerinin öne çıktığı düşünülebilir. Günlük işlerle ilgili böylesi bi problem yaşarken tamamen yabancı olduğu bi konuda talimatlara uyması belenmez. Bunun için öncelikle bu problemi aşmak gerekir. Bu konuda uzman desteği almadan önce ebeveynlerin yapabileceği önemli yardımlar vardır. Öncelikle bu çocuklara günlük yaşamdaki basit düzenlemeleri yapması için destek olmak gerekir. Eve girince kapıyı kapatması, çağırılınca gelmesi, oyuncaklarını toplaması, istenilen bir şeyi vermesi gibi .
Çocuğun talimatlara uymasını sağlamak için yapılan egzersizlerde dikkat ve takibedilmesi gereken noktalar var:
1)Talimatı sadece çocuğun yanında, çocukla yüzyüze olduğunuz zaman verin.
2)Talimatı vermeden önce çocuğun dikkatini kendi üzerinizde toplayın. Gerekirse bekleyin.
3)Yüz yüze ve yakın bi ilişki kurmak için çocuğun seviyesine gelin. Eğilin, çömelin.
4)Talimattan bi kaç sn sonra çocuk harkete geçmemişse, çocuğun elinden tutarak ona talimatın yapılmasında öncülük edin.
5)İş tamamlandıktan sonra hararetli şekilde takdirlerinizi bildirin.
6)Bi talimatla ilgili davranışlar tamamlanmada ikinci talimatı vermeyin.
7)Sizi talimatın uygulanmasından uzaklaştıracak bi öfke nöbetinin ortaya çıkmasına meydan vermeyin.
Yazı tuvalet eğitimiyle ilgili diğer basamaklarla devam edicektir;)
Kaynak:Ana-Baba okulu, Çocuğu tanımak ve anlamak- Haluk Yavuzer
Çocuğunuz Tuvalet Eğitimine Hazır mı?
Tuvalet eğitimine başlarken aile şunlara dikkat etmeli:
1-Uygun Yaş:
Eğer çocuk 20 aylık olduysa tuvalet eğitimi için gerekli olgunluğa erdiği düşünülebilir. Ancak bazı çocuklar bu olgunluğa daha erken, bazıları daha geç ulaşabilir. Ebeveyn bu olgunluğu anlayabilmek için şu ölçütlerden faydalanabilir:
a) Mesane kontrolü ne düzeyde?
b) Bedensel gelişimi uygun mu?
c) Zihinsel gelişimi nasıl?
a) Mesane kontrolünün kurulma koşulları:
-Çocuğunuz çişini gün boyu defalarca az az yapmak yerine bir kaç kere ancak yeterli miktarda yapabiliyor mu?
-Genellikle birkaç saat boyunca kuru kalabiliyor mu?
-Tuvalete gitme ihtiyacı olduğunda yüzüyle, mimikleri veya duruşuyla bunu ifade ediyor mu?
Eğer bu soruların ilk ikisine evet cevabını verebiliyorsanız çocuğunuzun mesanesini kontrol edebildiğini düşünebilirsiniz.
b) Bedensel hazırlık:
-El ve parmak koordinasyonu çeşitli objeleri kavrayacak kadar gelişmiş mi? Örneğin legoları takıp çıkartabiliyor mu?
-Bir odadan diğerine hiç bir yardım almadan gidebiliyor mu?
-Tek başına kendine ait ib iskemleye oturup kalkabiliyo mu?
Bu ve benzeri sorulara da evet cevabını verebiliyorsanız çocuğunuzun bedensel olarak yeterli olgunluğa eriştiğini düşünebilirsiniz.
c) Zihinsel gelişim:
Tuvalet eğitimine başlarken mutlaka zihinsel gelişimi değerlendirmek gerekir. Çünkü amaç basit bi şartlandırma kurmak değil, bedenin kontrolünü beyne vermektir. Bunun için çocuğun ebeveynin isteklerini anlamak, cevaplandırmak ve davranışsal tepki vermek konularında yeterli olması gerekir. Yani çocuğunuz,
-Yüzündeki organları gösterebiliyor mu?
-Belirli bir yere (odası, mutfak vb. ) gitme talimatını yerine getirebiliyor mu?
-Göz- el organizasyonu gelişmiş mi?
-Basit işlerde sizi taklit edebiliyor mu?
- İstediğiniz belirli bir objeyi getirebiliyor mu?
- Bir objeyi başka bir yere, yerleşmesi gerektiği gibi yerleştirebiliyor mu?
Eğer bunları yapabiliyorsa tuvalet eğitimi için zihinsel olarak hazır demektir.
Çocuğunuzu bu üç konuda kaydı geçen sorularla test edin. Eğer birinci bölümdeki ve ikinci bölümdeki (bedensel hazırlık ve mesane kontrolü) sorulara (mesane kontrolünde jest ve imikler göstermeye bilir, onun dışındaki sorular dikkate alınır) evet cevabını veremiyorsanız tuvalet eğitimi için biraz daha beklemelisiniz. Çünkü her ikisi de basit bi bedensel olgunluk gerektirir. Bir kaç ay içinde muhtemelen her ikiside istenen düzeye gelecektir.
Eğer birinci ve ikinci testlerden geçtiği halde üçüncü testte takılıyorsa şu etkenleri gözden geçirmek yerinde olur:
1) Dil gelişimi: Zihinsel gelişim testinde bazı eksikler varsa bunun dil gelişimindeki yetersizlikten kaynaklandığıı düşünebilirsiniz. Eğer problem buysa beklemek yerine, bu konuda çocuğu desteklemek doğru olur. Bu eğitim için önemli olan kelimeler yer, beden parçaları, şahıslar ve tuvaletle ilgili kelimelerdir.
-Yer ile ilgili: Orda, burda, yan tarafta gibi kelimelerinanlamlarını çeşitli durumlarda nalatın ve kullanın.
-Beden ile ilgili: Organlarını ve onlarla ne yaptığını zihinide açık olarak tanımlamasına yardımcı olun.
-Şahıslar: Ben, sen, o ... vb. Tuvalet eğitiminde cümlelerde şahıs zmirlerini sık sık kullanılacağı içingünlük konuşmalarda fiillerle brleştirdiğimiz özneleri ayırmak gerekir. "Geliyorum" yerine "Ben geliyorum" ...
-Tuvaletle ilgili: Bez, ıslak, kuru, külot, tuvalete oturmak vb. kelimeleri ve bu konudaki eylemleri açıklayan fiilleri öğretin.
Bu dört kavramla ilgili kelimeler çocuğa öğretildikten sonra artık bu konudaki talimatları anlayabileceği düünülerek tuvalet eğitimine başlanabilir.
2) Kişilik özelliği:
Eğer çocuğun talimatlara hazır olmasıyla ilgili eksiklik (talimatlara hazır olmaması yani:) )dil gelişimine bağlı değil ise o zaman bu eksikliğin çocuğun bazı kişilik özelliklerinden kaynaklandığı düşünülebilir. Çocuğunuz kendisine ne söylendiğini anlıyor fakat talimatları yerine getirmeyi reddediyorsa inatçılık ve dikbaşlılık gibi bazı özelliklerinin öne çıktığı düşünülebilir. Günlük işlerle ilgili böylesi bi problem yaşarken tamamen yabancı olduğu bi konuda talimatlara uyması belenmez. Bunun için öncelikle bu problemi aşmak gerekir. Bu konuda uzman desteği almadan önce ebeveynlerin yapabileceği önemli yardımlar vardır. Öncelikle bu çocuklara günlük yaşamdaki basit düzenlemeleri yapması için destek olmak gerekir. Eve girince kapıyı kapatması, çağırılınca gelmesi, oyuncaklarını toplaması, istenilen bir şeyi vermesi gibi .
Çocuğun talimatlara uymasını sağlamak için yapılan egzersizlerde dikkat ve takibedilmesi gereken noktalar var:
1)Talimatı sadece çocuğun yanında, çocukla yüzyüze olduğunuz zaman verin.
2)Talimatı vermeden önce çocuğun dikkatini kendi üzerinizde toplayın. Gerekirse bekleyin.
3)Yüz yüze ve yakın bi ilişki kurmak için çocuğun seviyesine gelin. Eğilin, çömelin.
4)Talimattan bi kaç sn sonra çocuk harkete geçmemişse, çocuğun elinden tutarak ona talimatın yapılmasında öncülük edin.
5)İş tamamlandıktan sonra hararetli şekilde takdirlerinizi bildirin.
6)Bi talimatla ilgili davranışlar tamamlanmada ikinci talimatı vermeyin.
7)Sizi talimatın uygulanmasından uzaklaştıracak bi öfke nöbetinin ortaya çıkmasına meydan vermeyin.
Yazı tuvalet eğitimiyle ilgili diğer basamaklarla devam edicektir;)
Kaynak:Ana-Baba okulu, Çocuğu tanımak ve anlamak- Haluk Yavuzer
Yorumlar