Tuvalet Eğitimi -2-
Gövde bölgesinde bulunan kaslar arasında istemli denetimin en yavaş kurulduğu kaslar boşaltım kaslarıdır. Bağırsak denetimi idrar kesesi denetiminden önce gelişir. Gelişimin sırası genel olarak:
-Geceleyin bağırsak denetimi.
-Gün boyu bağrsak denetimi
-Gün boyu idrar kesesi denetimi.
-Geceleyin idrar tutabilme
şeklindedir.
15.i aydan itibaren çocuklar altlarının ıslandığını farkedebilirler. 18-2 yaş arasındaki dönemde çoğu çocuk dışkısını yaptığını annesine haber verir. İki buçuk yaşına gelmiş kızların %90'ı, erkeklerin %80 çişinin geldiğini haber verir. 3yaş dolaylarında ise çocuklar kendi başlarına tuvalete gidebilir.(alt ıslatma dört yaş sonrası sorun olarak görülür)
Çocuk tuvalet eğitimi için yeterli olgunluğa erişse bile eğitim süreci-hızı diğer akranlarıyla farklılık gösterebilir.
Eğitimde temel alınacak noktalar kazandırılmak istenen davranıştaki kesinlik, kararlılık ve netliktir. Bundan kasıt çocuğun eğitim başından sonuna değin beze geri döndürülmemesi, gece ve gündüz için tam kuruluk hedeflenmesidir. Bunun için eğitime başlamadan önce ebeveyn her anlamda hazır olduğuna emin olmalıdır. En uygun zaman ve zemini hazırlamalı. Tuvalet ihtiyacının giderilmesinde kullanılacak zeminin sonradan değiştirilme ihtiyacı duyulmayacak şekilde hazırlanması çocuğun daha sonra tekrar bi tuvalet krizi yaşamaması için önemlidir. Söz gelimi çocuğa özel klozet yerine, evdeki klozete eklenmiş çocuk adaptörü eğitim için daha uygun bi zemin.
Çocuğun gelişim ve olgunlaşmasıyla ilgili unsurların tamamlandığına karar verdikten sonra eğitimin zihin ve davranış düzeyindeki hazırlığına geçilir.
Zihinsel Hazırlık:
"İnsanların idrar keseleri ve bağırsakları dolduğu zaman onları boşaltmaları gerekir. Bunun için tuvalte gideriz." Bu bilgi çeşitli kişi ve şekiller üzerinden verilebilir. Evdekiler tuvalet ihtiyaçlarını benzer ifadelerle haber verebilir ve bu şekilde zihinsel hazırlığı oluşturabilirler. Biberonla beslenip içi dolduktan sonra boşaltılan bi oyuncak bebek bu amaç için iyi bi örenk olabilir. Beslenme ve boşaltma işlerini çocuğun yapması uygun olur.
Davranışsal Hazırlık:
Tuvaletle ilgili davranışların gösterilmesidir. Yakın yaşlarda bi kardeş ya da kobay bi bebekten yararlanmak mümkündür.
Tuvaletin Çocuk İçin Düzenlenmesi:
Basamak şeklinde bi platformu klazet önüne yerleştirerek, klozete çocuk adaptörü takarak ve çocuğa özel tuvalet iskemlesi alarak bu hazırlığı yapabilirsiniz. özel tuvalet iskemlesi biraz önce de belirtildiği üzre, bir yıl içinde yeniden değiştirileceği için çok da uygun bi çözüm değildir.
Çocuğu yapılan değişikliklerden haberdar edin ve bunları onun rahatı için yaptığınızı ifade edin.
Uygulama:
Tuvalet eğitimine başlayacağınız günü belirleyin. Ve söz konusu zamanı çocuğa önceden haber verin. Son gün:" Yarın önemli bir gün. Benim çocuğum artık büyüyor, bezlerini kaldırıyoruz, annesi babası .... gibi artık oda bizlerle tuvaleti kullanacak..." vb şekillerde olayı aile içinde dillendirin. Uygulama günü kendiniz ve evin sakin bi havada olması için gerekli düzenlemeyi yapın.
-Sabah kalkınca bezlerini açın.
-Kirli olanların artık son olduğunu söyleyip çıkarın.
-Temiz kilodunu " bu artık hep kuru kalacak" diyerek giymesine yardımcı olun.
-Birlikte tuvalete gidin. "Benim vardı, yaptım..." vs. diye örneklendirdikten sonra " Senin de çişin geldi mi?"diye sorun. Cevap " evet" ise tuvalete oturmasında yardımcı olun. "Hayır" ise "Çişin gelince tekrar geleceğiz" deyin.
-Çocuğun temiz bezlerini birlikte toplayıp bi torbaya koyun ve artık kullanmayacağınız bu malzemenin bi işe yaramayacağını ifade edip ortadan kaldırın.
-O gün her 45 dakikada bir tuvaleti hatırlatın.
-Öğle uykusu öncesi tuvaletini yaptırın.
-Akşam yemek sonrası ve yatarken tuvalete gitmesini sağlayın.
-2,5-3 saat sonra onu bir daha tuvalete kaldırın. 3-4 saat sonra, yani sabaha karşı bir daha tuvalete kaldırın.
Sabaha karşı tuvalet ihtiyacı bu eğitim olgunluğuna gelmiş çocuklar için 1-2 gece ile 6-7 gece arasında devam eder.
Ön koşulları gereği gibi değerlendirilip zihin ve davranış düzeyindeki hazırlıkları tamamlayıp uygulamaya geçildiğinde tuvalet eğitimi bir gün ile bir hafta arasında tamamlanması gerekir.
Tuvalet eğitiminde klasik şartlanmaya dayalı bi yöntem yoktur. Bezlerin terkedilmesi daha önce de vurgulandığı gibi, hem gece, hem gündüz için geçerlidir. Çünkü insan canlısının öğrenmesinde güçlük oluşturan temel yaşantı, uygulamalardaki çifte standarttır. Çocuğun dışkısından iğrenmek, tiksinmek, bunu ona hissettirmek, utandırmak, doğru değildir. Çocuğu tuvate oturtma seanslarını 10 dk dan fazla uzatmamak gerekir. Tuvalete yaptığı çiş-kaka için çocuk ödüllendirilir*.
Bazı çocuklar dışkıları üzerinde sahiplik kurarlar. Özellikle 2 yaş dönemi çocukları (özellikle) kakalarını kendilerinden alınan parçaları olarak yorumlayabilir, kaybetmek istemeyebilirler. Sırf bu endişeyle kakalarını beze yapma konusunda ısrar edebilirler. Böyle bi endişe yaşayan çocuğa tuvaletin kocaman bi saklama yeri olduğu, anlatılabilir... Söz konusu endişeyi yaşayan çocuğun yanında dışkısını tuvalet kabından boşaltmak, sifonu çekmek, doğru bi davranış olmaz.
Tuvalete gitmek istemeyen çocuğun bence öncelikle korkuları araştırılmalı. Tuvalet değiline düşüp gitmekten, sifonla aşağı akmaktan korkan çocuklar var:) Bu ve arkasından gelen alt ıslatma vb sorunlar da başka bi yazı konusu.
Bi önceki yazıdaki kaynakları kullandım (büyük ölçüde).
*Ödüllendirme işlemlerini dört ana başlıkta toplayabiliriz.
1) İstediği bi işi yapmasına imkan verin. Sifonu çekmeyi seven bi çocuk için sifonu çekmek, elerini yıkadıktan sonra bi oyuncağını da yıkamasına izin vermek ... gibi
2)Sözel olarak ödüllendirin. Sizi niçin memnun ettiğini anlamasını sağlayın. "...'nın kendi kendine tuvalete gitmesi kuru ve rahat olmasını sağladı, çok seviniyorum." vs.
3)Davranışla ödüllendirin. Ona sarılın, akışlayın ...
4)Çocuğa yakın olan kişileri kullanın. Onunla olumlu ilişkisi ve duygusal bağı olan kişileri kullanın. "Bu süprüzi babaanneye sen kendin söyle", "deden de çok sevinecek" vs ...
-Geceleyin bağırsak denetimi.
-Gün boyu bağrsak denetimi
-Gün boyu idrar kesesi denetimi.
-Geceleyin idrar tutabilme
şeklindedir.
15.i aydan itibaren çocuklar altlarının ıslandığını farkedebilirler. 18-2 yaş arasındaki dönemde çoğu çocuk dışkısını yaptığını annesine haber verir. İki buçuk yaşına gelmiş kızların %90'ı, erkeklerin %80 çişinin geldiğini haber verir. 3yaş dolaylarında ise çocuklar kendi başlarına tuvalete gidebilir.(alt ıslatma dört yaş sonrası sorun olarak görülür)
Çocuk tuvalet eğitimi için yeterli olgunluğa erişse bile eğitim süreci-hızı diğer akranlarıyla farklılık gösterebilir.
Eğitimde temel alınacak noktalar kazandırılmak istenen davranıştaki kesinlik, kararlılık ve netliktir. Bundan kasıt çocuğun eğitim başından sonuna değin beze geri döndürülmemesi, gece ve gündüz için tam kuruluk hedeflenmesidir. Bunun için eğitime başlamadan önce ebeveyn her anlamda hazır olduğuna emin olmalıdır. En uygun zaman ve zemini hazırlamalı. Tuvalet ihtiyacının giderilmesinde kullanılacak zeminin sonradan değiştirilme ihtiyacı duyulmayacak şekilde hazırlanması çocuğun daha sonra tekrar bi tuvalet krizi yaşamaması için önemlidir. Söz gelimi çocuğa özel klozet yerine, evdeki klozete eklenmiş çocuk adaptörü eğitim için daha uygun bi zemin.
Çocuğun gelişim ve olgunlaşmasıyla ilgili unsurların tamamlandığına karar verdikten sonra eğitimin zihin ve davranış düzeyindeki hazırlığına geçilir.
Zihinsel Hazırlık:
"İnsanların idrar keseleri ve bağırsakları dolduğu zaman onları boşaltmaları gerekir. Bunun için tuvalte gideriz." Bu bilgi çeşitli kişi ve şekiller üzerinden verilebilir. Evdekiler tuvalet ihtiyaçlarını benzer ifadelerle haber verebilir ve bu şekilde zihinsel hazırlığı oluşturabilirler. Biberonla beslenip içi dolduktan sonra boşaltılan bi oyuncak bebek bu amaç için iyi bi örenk olabilir. Beslenme ve boşaltma işlerini çocuğun yapması uygun olur.
Davranışsal Hazırlık:
Tuvaletle ilgili davranışların gösterilmesidir. Yakın yaşlarda bi kardeş ya da kobay bi bebekten yararlanmak mümkündür.
Tuvaletin Çocuk İçin Düzenlenmesi:
Basamak şeklinde bi platformu klazet önüne yerleştirerek, klozete çocuk adaptörü takarak ve çocuğa özel tuvalet iskemlesi alarak bu hazırlığı yapabilirsiniz. özel tuvalet iskemlesi biraz önce de belirtildiği üzre, bir yıl içinde yeniden değiştirileceği için çok da uygun bi çözüm değildir.
Çocuğu yapılan değişikliklerden haberdar edin ve bunları onun rahatı için yaptığınızı ifade edin.
Uygulama:
Tuvalet eğitimine başlayacağınız günü belirleyin. Ve söz konusu zamanı çocuğa önceden haber verin. Son gün:" Yarın önemli bir gün. Benim çocuğum artık büyüyor, bezlerini kaldırıyoruz, annesi babası .... gibi artık oda bizlerle tuvaleti kullanacak..." vb şekillerde olayı aile içinde dillendirin. Uygulama günü kendiniz ve evin sakin bi havada olması için gerekli düzenlemeyi yapın.
-Sabah kalkınca bezlerini açın.
-Kirli olanların artık son olduğunu söyleyip çıkarın.
-Temiz kilodunu " bu artık hep kuru kalacak" diyerek giymesine yardımcı olun.
-Birlikte tuvalete gidin. "Benim vardı, yaptım..." vs. diye örneklendirdikten sonra " Senin de çişin geldi mi?"diye sorun. Cevap " evet" ise tuvalete oturmasında yardımcı olun. "Hayır" ise "Çişin gelince tekrar geleceğiz" deyin.
-Çocuğun temiz bezlerini birlikte toplayıp bi torbaya koyun ve artık kullanmayacağınız bu malzemenin bi işe yaramayacağını ifade edip ortadan kaldırın.
-O gün her 45 dakikada bir tuvaleti hatırlatın.
-Öğle uykusu öncesi tuvaletini yaptırın.
-Akşam yemek sonrası ve yatarken tuvalete gitmesini sağlayın.
-2,5-3 saat sonra onu bir daha tuvalete kaldırın. 3-4 saat sonra, yani sabaha karşı bir daha tuvalete kaldırın.
Sabaha karşı tuvalet ihtiyacı bu eğitim olgunluğuna gelmiş çocuklar için 1-2 gece ile 6-7 gece arasında devam eder.
Ön koşulları gereği gibi değerlendirilip zihin ve davranış düzeyindeki hazırlıkları tamamlayıp uygulamaya geçildiğinde tuvalet eğitimi bir gün ile bir hafta arasında tamamlanması gerekir.
Tuvalet eğitiminde klasik şartlanmaya dayalı bi yöntem yoktur. Bezlerin terkedilmesi daha önce de vurgulandığı gibi, hem gece, hem gündüz için geçerlidir. Çünkü insan canlısının öğrenmesinde güçlük oluşturan temel yaşantı, uygulamalardaki çifte standarttır. Çocuğun dışkısından iğrenmek, tiksinmek, bunu ona hissettirmek, utandırmak, doğru değildir. Çocuğu tuvate oturtma seanslarını 10 dk dan fazla uzatmamak gerekir. Tuvalete yaptığı çiş-kaka için çocuk ödüllendirilir*.
Bazı çocuklar dışkıları üzerinde sahiplik kurarlar. Özellikle 2 yaş dönemi çocukları (özellikle) kakalarını kendilerinden alınan parçaları olarak yorumlayabilir, kaybetmek istemeyebilirler. Sırf bu endişeyle kakalarını beze yapma konusunda ısrar edebilirler. Böyle bi endişe yaşayan çocuğa tuvaletin kocaman bi saklama yeri olduğu, anlatılabilir... Söz konusu endişeyi yaşayan çocuğun yanında dışkısını tuvalet kabından boşaltmak, sifonu çekmek, doğru bi davranış olmaz.
Tuvalete gitmek istemeyen çocuğun bence öncelikle korkuları araştırılmalı. Tuvalet değiline düşüp gitmekten, sifonla aşağı akmaktan korkan çocuklar var:) Bu ve arkasından gelen alt ıslatma vb sorunlar da başka bi yazı konusu.
Bi önceki yazıdaki kaynakları kullandım (büyük ölçüde).
*Ödüllendirme işlemlerini dört ana başlıkta toplayabiliriz.
1) İstediği bi işi yapmasına imkan verin. Sifonu çekmeyi seven bi çocuk için sifonu çekmek, elerini yıkadıktan sonra bi oyuncağını da yıkamasına izin vermek ... gibi
2)Sözel olarak ödüllendirin. Sizi niçin memnun ettiğini anlamasını sağlayın. "...'nın kendi kendine tuvalete gitmesi kuru ve rahat olmasını sağladı, çok seviniyorum." vs.
3)Davranışla ödüllendirin. Ona sarılın, akışlayın ...
4)Çocuğa yakın olan kişileri kullanın. Onunla olumlu ilişkisi ve duygusal bağı olan kişileri kullanın. "Bu süprüzi babaanneye sen kendin söyle", "deden de çok sevinecek" vs ...
Yorumlar